Tomaš Kappa: Honjenje za pokładom w kraju Serbow

Honjenje za pokładom
w kraju Serbow

Tomaš Kappa
(Werner Měškank, přełožowar)

„Lěttysac hižo a dleje ćerpimoj so bratrowsce.
Ty dopušćiš, zo dycham. Zo ty cychnuješ, dopušću ja.“
(Heinrich Heine „Na Edoma“)

Powěda so tule stawiznička wo małym potajnstwje Němskeje. Serbja smědźa rejować folkloru za njedźelnišich wulětnikarjow. Na jich prawa pak so njedźiwa. Kaž statny sćelak MDR runje rozprawješe, maja so njenarunajomne kulturne krajiny a wjele serbskich wsow we Łužicy zničić z nałožowanjom brunicowych postajenjow, kotrež su so zawjedli za čas nacizma.

Lusatia briefing at Foreign Press Association, London May 2002
(Jan Nuk, Domowina Chairman, left / Tomaš Kappa / Ralph Thomas Kappler, centre)

Prawniski stat Nimska přetłóči do dźensnišeho z pomocu nuzowanskich zakonjow masiwnje wuswojenja bydleńskich domow a gruntow. Potajkim z nuzowanskimi zakonjemi, kotrež su so zawjedłe za Hitlerowe wójnske hospodarstwo! Tale wot demokratije zdalena swojowólnosć je so w Zwjazkowej republice dotal systematisce zamjelčała.

Tola tole njej wšo. Wšak posłužuje so Němska k zničenju serbskich kulturnych krajinow wot někotrych lět sem tež woneho šwedskeho statneho koncerna Vattenfall. Tuž smy swědkojo skandala, při čimž Šwedska po njewšědnych wokołopućach profituje wot nacistiskich postajenjow. Dokelž jenož z hroženjom nuzowaneho wuswojenja zamóže Vattenfall we Łužicy pokročować z wuwjazanym rubježnym wottwarom brunicy.

"Štwórćinu našeho luda je wuhlowa lobby nuzowała domiznu wopušćić. Serbja steja z chribjetom k sćěnje ", je warnował Jan Nuk, (tehdy) předsyda serbskeje narodneje organizacije Domowiny w Londonskej Foreign Press Association. Krótko pozdźišo wočinjachu so zastupjerjam Serbow wrota do Buckingham Palace. Serbja přepodachu 2002 docyła prěni wukrajny dar k „Złotemu jubilejej “ kralowny Elisabeth II. w Londonje. Po zakónčenju Druheje swětoweje wójny zwažichu so takle Serbja zaso na postup w jendźelskej stolicy. W lěće 1946 běchu so tamle podarmo prócowali wo (zaso)přirjadowanje serbskeho kraja k Čěskej.

Holca ze Serbskeje Łužicy (Foto by Iwajla Klinke)

Před něhdźe połdra lěttysacom započachu Serbja z kultiwěrowanjom Łužicy. Łužica, tak mjenuja jako „First Nation“ luboznje na wodu bohatu krajinu, je prastara kulturna krajina Europy a bohata na zemskich pokładach kaž złoto, platin, kopor a tak mjenowane rědke zemje. Tele pokłady móhłe so jako žohnowanje wopokazać za tutu přez wuhlowe přiwisnistwo strukturnosłabu regionu. Pobrachuje pak zmužita politika.

Ale je tež nadźija. Njedawno pospytachu prěni króć, přez SERBSKI SEJMIK wutworić swójski serbski parlament. Stanisław Tilich je prěni serbski ministerski prezident. Hudźbnicy kultoweje band Silbermond rěča serbsce. Z "briliantnymi hwězdami " kaž Danielom Brühlom a Robertom Stadloberom wobsadźenym a wot 20th Century Fox-Studios rozšěrjenym fantazijowym dyrdomdejskim filmom KRABAT pak pobrachowaše jednory pokiw, zo je bestseller KRABAT poprawom prěnjotnje so wudał jako serbski wuswobodźerski epos přez Měrćina Nowaka-Njechorńskeho. (Tež Jurij Pilk abo Jurij Brězan móhłoj so wězo tule sobu mjenować.)

136 zničenych wsow

Werner Domań a jeho mandźelska běštaj poslednjej wobydlerjej Rogowa. Rentnerski porik je so hač do poslednjeho wokomika spřećiwjał poskitkam a hroženjam wuhlownikow. Wonaj běštaj wobaj nad sydomdźesat lět a sadźeštaj samo hišće lipku před domom, jako so wuhlowy bager hižo z njesměrnej haru a hobrskimi mróčelemi procha swójbnemu wobsydstwu bližeše. Rogow bě wopušćeny a rozbity kaž po wójnje. Wjace hač 136 wsow je so we łužiskich wuhlowych jamach zhubiło, cyle abo podźělnje wotbagrowane, wosrjedź Nimskeje, w kraju sampostajenych swětowych mištrow technologije a ekologije. Z tym je so tež rozpušćenje serbskeho luda pospěšiło. Na internetowym portalu www.verschwundene-orte.de namakaja so zajimawje klinčace mjena kaž Publick/Publik, Buchwalde/Bukojna, Rogow/Horno, Barak/Barak, Rohne/Rowno abo Lakoma/Lacoma.
Wone znošuja so hišće kaž wothłós nad swětom zawostajenym po wuhlowych jamach. Rogow je so zničił wot šwedskeho energijoweho koncerna Vattenfall, hačrunjež tam ani wottwara hódneho wuhla njebě. Dźensa je wosebje serbski region Slepeho wohroženy. Łužiska hórnistwowa AG wozjewja eufemistiski, zo je wjace hač 750 kwadratnych kilometer kraja "požadal ". Při tym jedna so wo zničenje kraja we wulkosći měšćanskeho stata Hamburg. Prof. Joachim Katzur, wjednik Instituta za hórnistwu slědowace krajiny, je so w rozmołwje z nowinami DIE ZEIT konkretnišo wuprajił: "Poprawom wowliwuje łužiske hórnistwo štyri króć tak wulku płoninu, jelizo přiličimy dźěle kraja, w kotrychž je běh zemskeje wody skaženy."

Z tym je so přez 3000 kwadratnych kilometrow płódneje łužiskeje pódy woprowało njenasytnemu brunicowemu hórnistwu. 3000 kwadratnych kilometrow je wjace hač płonina wjerchowstwa Luxemburg. 3000 kwadratnych kilometrow kraja wotpowěduje połojcy palestinskich kónčinow. Łužica jako cyłk da so přirunać z wulkosću EU-stata Belgiskej. W Němskej je so płódna póda po tysacych kwadratnych kilometrow přez brunicu zničiło. Tele wot čłowjekow zawinowane zakróčenje do přirody je najhórša změna powjercha zemje po poslednjej lodowej dobje.

Bajka wo čistym wuhlu

„Hdyž bjerjemy globalny škit chutnje, dyrbimy so nanajspěšnišo wuhla wzdać“, je žadała Claudia Kempfert z Němskeho instituta za hospodarske slědźenje. Wosebje brunica je dla niskeho stopnja skutkownosće a při zmilinjenju produkowaneho za wobswět škódneho płuna CO2 ekstremnje klimaškódna. Ale přěhrajemy wjace hač jenož wony bój wo klimu. "Carbon Capture & Storage" je nadute kuzłarske słowo Vattenfalla, RWE a Co. Zaměr tuteje pospytneje techniki ma być zniženje CO2-emisijow přez podzemske składowanje. "CCS jo skerje srědk, zo so inwestiticije regeneratiwnych energijow blokuja a tak oligarchiske struktury cementuja“, znapřećiwja energijowa ekspertka Zelenych, Astrid Schneider. W Sakskej je so njedawno słyšenje před krajnym sejmom stał ze zjawnej přisahańcu. Jako wěcywustojnik přeprošeny čłon předsydstwa Vattenfalla Hubertus Altmann je před sejmom přiznał, zo budźe CCS-technologija hakle srjedź přichodneho lětdźesatka wulkotechnologisce zasadźujomna.

Łužiska wjes, Lusatian Village - Associated Press AP

Ryjacy za pokładom pod panamaiskej chorhoju

W domiznje Serbow su wotkryli drohotne metale w hódnoće někotrych miliardow eurow, mjez tutymi złoto, platin, slěbro, cynk a tež wjace hač 2,7 milionow tonow koporoweho šćěpjela. Hižo za jeničku tonu kopora maš swětowe płaćizny hač do 10.000 eurow. KSL Kupferschiefer GmbH požada so wo wudobywarske prawa we Łužicy. Při KSL dominuje princip kaž pola matrjoškow. Tuta GmbH je jenož dźowka pod panamaiskej chorhoju dźěłacej Minera S.A.; tuta pak zaso je dźowka kanadskeje Inmet Mining. Inmet Mining zaso steji pod wjednistwom Aachenskeho geologi, CEO Jochen Tilk. Prócowanja wo wobdźělenje ludnosće bychu nětko snano wunjesłe trochu transparency tych zrěčenjow. Happy End wočakuje so při euforiskim pytanjom za pokładom jenož, jelizo pódla dźěłowych městnow tež dosć dobytkow za region přewostaja; to rěka inwesticije do kubłanja, łužiskich wysokich šulow a do serbsko-němskeho rěčneho projekta WITAJ. Jowle sadźi naslědnik Jana Nuka, David Statnik, swój hebel: "Hdyž so koncernam rozdawaja prawa za wudobywanje wuhla, kopora, złota abo platin, měł so kaž w Porurskej tež we Łužicy wotedać obolus z dawkow za kóždu tonu wudobytych zemskich pokładow." Z tym bychu so móhłe financować infrastruktury, serbske rěčne projekty, regionalne wysoke šule, na kotrychž wjacerěčni přistajeni dźěło namakaja a do přichoda kmane wobłuki nastawaja.“

Over 130 destroyed villages - Strip Mining by Vattenfall in Lusatia

Po diktaturje jenož wodźena demokratija

Přez lětstotki su so Serbja potločowali. Jim bě zdźěla samo zakazane, psy a konje měć. Po krótkej dobje rozswětlerstwa přiběraše zaso brutalny asimilaciski ćišć. Tysacy łužiskich swójbow z namocu zgermanizowachu. Zažny klučowy podawk datuje so hižo na lěto 939. Tehdy sčini markhrabja Gero martialisce karjeru. Jeho postup slědowaše krawnej hosćinje. Přeprosy třiceći serbskich wjerchow na pohosćenje, zo by jich zachribjetnje zabił. Takle rubi Gero Słowjanam, kotřiž so němskemu krajorubjenstwu spřećiwjachu, swójske wjednistwo. Tola kak wupada dźensa? "Tež dwaj lětdźesatkaj po měrliwej rewoluciji nimamy žane prawa k samopostajowanju. Nam Serbam dale cuzy postajuja ", skorži Benedikt Dyrlich. Jako předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow z.t. kritizuje wón pobrachowace prawo Serbow k soburěčenju w swójskej domiznje. Pola Domowiny, třěšneho zwjazka Serbow, wotpoćuja tuchwilu hišće w strukturach, kiž pochadźa z časa NDR.

Tež Markus Meckel so w tej maćiznje wuznaje. Wón je so jako prěni swobodnje woleny a posledni wonkowny minister NDR wobdźělił na jednanjach Zwei-plus-Vier z dobyćerskimi mocami Druheje swětoweje wójny. Ironisce je wón njedawno w Brüsselu naspomnił: "Serbja móhli so lěpje měć, bychu-li jako First Nation ze swojimi łužiskimi zemskimi pokładami bóle so zestamostatnili." Jako so Meckela woprašachu za wot nutřkowneho ministra Schäubla z horcej jěhličku zešitym zjednanskim zrěčenjom, wón so wuhibnje. Zjednanske zrěčenje drje "njeběše tak jeho twarnišćo jako wonkowny minister ". Wone tež wot běrokratow NDR perwertěrowane prašenje, komu słušaja grunty a zemja w kraju Serbow, je kaž jazyčk při wazy. Hač dotal njeje dowujasnjene, štó je woprawnjeny wobsedźer Łužicy a jeje zemskich pokładow a to nastupa tež legitimaciju při rozdawanju prawow k wudobywanju tutych pokładow.

Serbska wjes Rogow – zničena wot Vattenfalla (Foto Gerard Petit)

Rěčeć je złoto

Marka Maćijowa, wjednica Ludwoweho nakładnistwa Domowina, takrjec serbskeho narodneho nakładnistwa, koncentruje so na bazisowe dźěło serbsko-němskich prócowanjow wo rěč. „Serbska rěč jenož přežiwi, hdyž starši ju swojim dźěćom dale dawaja, hdyž tež Němcy to swójske w hinašim byću Serbow respektuja“, namołwja Maćijowa.

Wokomiknje nawjazaja Serbja tež kontakty w Berlinje,Praze abo Brüsselu. Tak přewza Jerzy Buzek patronatstwo za lětušu Mjezynarodnu konferencu serbskeje hudźby. Buzek organizowaše jako młody muž ze zakrytosće hibanje Solidarnośće w Šleskej. Dźensa je amtěrowacy prezident EU-parlamenta w Brüsselu. Pomoc by so móhła tež z njewočakowaneho směra dawać. Z Rumunskeje pochadźacy agrarny komisar Dacian Ciolos přetwari tuchwilu zasadnje ratarstwo EU. Wono ma być decentralniše a zeleniše. Jelizo so znajmjeńša dźěl tutych reformow zwoprawdźi, by to było tež skutkowna namołwa na Łužicu. Něhdźe połdra lěttysaca rěči a spěwa so serbsce we Łužicy. Rubježne wudobywanje wuhla pak da krajinje hinyć, z kotrejež je so hač dotal Serbstwo žiwiło.

Wrota Buckingham Palace wotewrja so za serbsku deledaciju -
Jan Nuk, Tomaš Kappa (Halo Energy, London 2002)

Při přijeću w Buckingham Palace přepodaštaj Jan Nuk a awtor do módre je wjazby zwjazanu knihu z titlom "Dwě Lubosći Ja Mam - Zwei Lieben trage ich in mir": sonety Shakespeara w serbskej rěči. Myslo na słowa filozofa Petera Sloterdijka móhli wuwołać, zo Němcy a Serbja dyrbja najprjedy nazwučować techniki zhromadneho přežiwjenja. Know-how za to je wězo najwjetši dotal njenamakany pokład. Tež Łužica móže postupować ke kosmopolitiskemu CleanTech-krajej. Z toho by – kajka ironija – tež profitowała němska wjetšina.

Nan wužiwaše na kóncu swojeho žiwjenja dźeń a bóle serbske słowa. Po jeho smjerći namaka so na bydleńskim blidźe w jeho kaž za wopyt přihotowanej stwě kwitowanski lisćik. Nan bě na nim jeničce napisał: "Witajće k nam" a linku spody tohorunja serbsce: "Zbožo domoj so nawroćacemu".

* Article "Treasure Hunt in Lusatia - Schatzjagd im Sorbenland", published
by Pogrom-Magazine of the "Society for Threatened Peoples –
Gesellschaft für bedrohte Völker“, Ralph Th. Kappler / Tomaš Kappa, Göttingen 2012

* Press Release: Sorbian Delegation at the London based Foreign Press Association
   Joint statement of HALO ENERGY and DOMOWINA, London 2002
https://independent.academia.edu/RalphThomasKappler

* Sorbian EU Memorandum to EU-President José Manuel Barroso,
   Sorbisches EU Memorandum an EU Präsident José Manuel Barroso,
   Brussels / Budyšin / Bautzen, 7th of June 2012
https://independent.academia.edu/RalphThomasKappler

* Ralph Th. Kappler / Tomaš Kappa founded the HALO ENERGY
CleanTech communications network in 2002 in London.

Distributed by HALO ENERGY

Web: https://www.halo-energy.com

MORE INFORMATION ON SORBIAN LUSATIA

Institucije | Institutionen | Institutions